Waarom het vaak niet lukt om te veranderen: 5 stappen die het je makkelijker maken

Op papier klinkt het heel eenvoudig en in principe is dat het ook, maar toch hebben veel mensen moeite om écht te veranderen. De meeste mensen zijn bang om afstand te doen van wat vertrouwd is en blijven daarom bij het oude. Of we doen een verwoede poging, omdat de nood zo hoog is, om na een tijdje weer in oude gewoonten te vervallen. Is dit voor jou herkenbaar en lukt het maar niet om te bereiken wat je wilt bereiken, op wat voor vlak dan ook? Lees dan vooral verder om te begrijpen waarom het je niet lukt en wat je kan doen om die verandering wél te realiseren.

Veranderen doet ‘pijn’

Iedereen streeft verandering na. Veranderen is namelijk niets anders dan groeien en over het algemeen streven de meeste mensen naar een vorm van groei in plaats van stilstand. Helaas is groeien vaak oncomfortabel. Het kan letterlijk pijn doen in de zin van fysiek ongemak (denk aan spierpijn na het sporten of het doorkomen van je verstandskiezen). Maar groeien kan ook emotioneel pijn doen, bijvoorbeeld in de vorm van kritiek waardoor je wordt geraakt of angst om het vertrouwde achter je te laten.

Weerstand tegen verandering is een natuurlijke reactie

Het is jammer dat verandering veelal gelijk staat aan struggle. Tegelijkertijd is het ook heel begrijpelijk, omdat we vechten tegen het onbekende. Dat is spannend, soms zelfs doodeng, onzeker. Je herkent dat gevoel ongetwijfeld, want weerstand is een natuurlijke reactie, vanuit het oerbrein. Deze reactie was er ooit om ons te dienen. De hang naar zekerheid beschermde de mens tegen onveilige situaties.

Dat een natuurlijke, maar ouderwetse, programmering je in je comfortzone houdt, betekent niet dat je daaraan toe moet geven. Je hebt altijd een keuze. De keuze om te blijven waar je bent (wat soms een hele goede beslissing is) of om je grenzen te verleggen. Weerstand is in dat laatste geval een goed teken. Weerstand is groei en uiteindelijk levert het je een heleboel voldoening op als je door de gevreesde ‘pijn’ heen bent.

“Do that which you fear to do, and the fear will die”

– Ralph Waldo Emerson

Als groeien zo’n pijn doet, kunnen we het beter wel meteen goed doen. Namelijk door ervoor te zorgen dat niet alleen het proces leuk is, maar ook het resultaat blijvend. De ‘pijn’ is dan niet voor niets geweest.

Waarom het vaak niet lukt om blijvend te veranderen

Veranderen of groeien is pas mogelijk als je bewust bent van je geconditioneerde gedrag. In feite ben jij namelijk niets anders dan het product van ervaringen en programmeringen vanuit het verleden. Je zit vast in bepaalde denk- en gedragspatronen, omdat je die hebt geleerd toen je nog een kind was. Je ouders hebben de toon gezet, maar ook andere rolmodellen kunnen jouw ontwikkeling hebben beïnvloed. Denk aan broertjes, zusjes, andere familieleden, vrienden, leraren of mentoren.

Bewustzijn van deze aangeleerde denk- en gedragspatronen is cruciaal om te kunnen veranderen. Pas als je waarnemer wordt van al je conditioneringen, kun je het heft in eigen handen nemen. Bijvoorbeeld door – ongeacht wat anderen daarvan vinden – bewuste keuzes maken. Voordat je van alles probeert te veranderen, is het dus zaak om je huidige gedrag onder de loep te nemen. Om jezelf heel goed te leren kennen. En dat is meteen het probleem. De meeste mensen leven namelijk, zonder dat ze dat weten, op de automatische piloot. Ze kennen zichzelf niet door en door.

“Bewust worden van je conditionering is een absolute voorwaarde voor verandering”

Pas als je jezelf doorhebt, als je bewust bent van je geconditioneerde gedrag, kun je in de toekomst voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt. Dat je niet steeds tegen dezelfde dingen aan blijft lopen of in dezelfde vervelende situaties belandt. Zonder bewustzijn is verandering gedoemd te mislukken. Het wordt dus tijd om de vicieuze cirkel te doorbreken en jezelf een hoop energie te besparen.

Wat kun je nu al doen om meer bewustzijn te creëren?

Om bewust te worden van jouw conditionering, kun je het volgende voor jezelf nagaan:

• Wat gebeurt er op het moment dat jij iets wilt veranderen of bereiken?
• Welke belemmerende overtuigingen of angsten komen er bijvoorbeeld naar boven?
• En waar komen die vandaan?
• Is dat wat er vroeger altijd tegen je werd gezegd of waar je bang voor was?
• Wanneer verval jij terug in oude gewoonten en wat gebeurt er dan of juist niet, waardoor je voornemens spaak lopen?
• Kwam de verandering die je voor ogen had bijvoorbeeld wel echt uit jezelf of probeerde je eigenlijk te voldoen aan bepaalde verwachtingen?

Als je eenmaal bewust bent van jouw conditionering is het een stuk makkelijker om te veranderen, maar er zitten nog een paar addertjes onder het gras. Er zijn nog vijf stappen die je moet doorlopen om tot daadwerkelijke verandering te komen.

Stap 1: Accepteren van het probleem

De eerste belangrijke stap richting verandering is het accepteren van je huidige situatie. Als jij je verzet tegen de situatie zoals die nu is, bijvoorbeeld tegen het feit dat je een burn-out hebt of waar je staat in je bedrijf, is verandering vrijwel kansloos. Je bent dan het slachtoffer van de situatie.

Acceptatie is meesterschap, het tegenovergestelde van slachtofferschap. Wat niet betekent dat je alles maar klakkeloos moet accepteren, in tegendeel. In Mindfulness wordt wel gezegd dat het gaat om het opnieuw definiëren van ‘acceptatie’. En dat vergt oefening. Het is niet iets wat je van de een op de andere dag meteen zal lukken en je doet het niet met je hoofd. Het betreft je hele wezen. Je moet echt kunnen voelen dat het ‘OK’ is zoals het nu is. Dat is iets anders dan zeggen dat het ‘OK’ is, terwijl je het helemaal niet zo voelt.

Stap 2: Doel bepalen

Als je jouw huidige situatie accepteert, is het vervolgens noodzakelijk om een helder en realistisch doel voor ogen te hebben. Waar wil je naartoe? Wat is je richting? Pas als je jouw doel duidelijk voor ogen hebt, kun je de benodigde stappen zetten om dat doel ook daadwerkelijk te behalen.

Zorg er ook voor dat je doel realistisch is en dat je weet wat jouw dwingende noodzaak is. Waarom wil je dit doel bereiken? Het doel moet zo’n brandend verlangen in je doen opborrelen, dat het geen vraag meer is OF je er naar gaat handelen, maar HOE je gaat doorpakken om dit doel te bereiken.

Stap 3: Positieve geloofsovertuiging

Geloof jij ook daadwerkelijk in het behalen van je gestelde doel? De meeste mensen geloven er helemaal niets van dat zij hun doel kunnen bereiken. Er is vaak onbewust een stemmetje dat iets zegt in de trend van: ‘Dat lukt mij waarschijnlijk toch niet’ of ‘Ik ga het niet halen’. En juist het geloof, het geloof dat je jouw doel gaat halen is super belangrijk. Als jouw bewuste en onderbewuste brein niet op een lijn zitten, kun je ervan uit gaan dat het erg moeilijk wordt om te veranderen.

Door je geloofsovertuiging te veranderen in ‘Het gaat lukken’ of een andere affirmatie in die trend, wordt de kans dat jij je doel gaat behalen aanzienlijk vergroot. Hier komt het belang van een realistisch doel trouwens ook om de hoek kijken. Het lukt vrijwel niemand om in vier weken 20 kilo af te vallen. Tien maanden is een overtuigender doel, waar je ook écht in kunt geloven.

Stap 4: Actie en discipline

Als je een situatie of je gedrag wilt veranderen, moet je daar wel iets voor doen. Zonder actie, gaat er niets gebeuren. Je hebt dus een duidelijk plan nodig om je doel te bereiken, het liefst met subdoelen zodat je steeds een klein stapje in de goede richting kunt zetten. Daarnaast heb je discipline nodig om consistent te doen wat nodig is om die 20 kilo af te vallen, een marathon uit te kunnen lopen of kans te maken op promotie.

Stap 5: Visualiseren

De laatste stap klinkt zweverig, maar is o zo belangrijk. Een plan heeft alleen kans van slagen als je in staat bent om in de toekomst te kijken. Eigenlijk is dit de leukste en makkelijkste stap, want je mag gaan dromen. Je mag jezelf gaan zien, zoals je wilt zijn. Hoe zie je er dan uit? Hoe anders voel jij je? Hoe kunnen je naasten zien dat je bent veranderd?

Door te visualiseren en er daadwerkelijk iets bij te voelen, prent je jouw doel in je onderbewustzijn, dat nu duidelijk weet wat er te doen staat. Jouw ideaalplaatje gaat leven en hierdoor kom je in actie. Je wilt niets liever dan al daar zijn, bij dat einddoel.

Je hoeft het niet alleen te doen

Hoewel dit allemaal best eenvoudig klinkt, valt veranderen in de praktijk vaak vies tegen. Alleen het bewust worden van je conditionering is een uitdaging an sich, maar wel een absolute voorwaarde om überhaupt te kunnen veranderen. Daarbij komt dat de meeste mensen, ook na het doorlopen van de vijf stappen, meer dan eens in oude gewoonten zullen vervallen. Loop jij hier ook tegenaan en kom je er zelf niet uit, neem dan vooral contact met me op . Ik kijk er naar uit je te spreken!